lip 162016
 
sphex-head Nęk świerszczojad (Sphex funerarius) to duża i bardzo rzadka błonkówka do tej pory nie notowana w Centralnej Polsce. Tymczasem w ciągu minionego tygodnia udało mi się dokonać kilku obserwacji i po raz pierwszy stwierdzić jej występowanie na terenie Łodzi, a dokładniej, Łódzkiego Ogrodu Botanicznego.

W książce Heiko BellmannaBłonkówki” na temat nęka świerszczojada napisano – “W Polsce nęk świerszczojad prawdopodobnie już nie występuje lub jest skrajnie rzadki i krytycznie zagrożony wyginięciem”. Od czasu wydania tej pozycji (2005) sytuacja uległa zmianie, przynajmniej jeśli chodzi o występowanie Sphex funerarius na terenie naszego kraju.

W pracy “Nowe dane o niektórych rzadkich żądłówkach w Polsce (Hymenoptera: Aculeata)Piotr OLSZEWSKI, Bogdan WIŚNIOWSKI, Tadeusz PAWLIKOWSKI,Krzysztof SZPILA opublikowanej w 2013 roku, Autorzy tak opisują częstotliwość występowania nęka na terenie Polski:

“Sphex funerarius GUSSAKOVSKIJ, 1934

– Nizina Wielkopolsko-Kujawska: Glinki (CD37), 14 VII 2010 – 4 samce, leg. et det. PO; 12 VII 2010 – 2 samice 12 samców, leg. et det. PO; Toruń (GŻ) (CD37), 13 VI 2007 – 1 samica, leg. KS, det. PO; 05 VII 2005 – 1 samiec 1 samica, leg. KS, det. TP.

– Górny Śląsk: Pustynia Błędowska (CA98), 28 VI 2011 – 3 samce, leg. et det. BW.

– Wyżyna Krakowsko-Wieluńska: Skały Rzędkowickie (CB90), 28 VI 2011 – 1 samica, leg. et det. BW.

– Wyżyna Małopolska: rezerwat „Góry Pieprzowe” (EB51), 2 VIII 2008 – 3 samice, leg. et det. BW; Pińczów (DA68), 23 VIII 2008 – 2 samce, leg. MB, det. BW.

W Polsce znany z Pobrzeża Bałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, Niziny Mazowieckiej, Dolnego Śląska, Wyżyny Małopolskiej oraz Pienin, z tym że w większości są to dane sprzed 1950 roku. Gatunek rzadko notowany, choć liczba obserwacji w ostatnim dziesięcioleciu wyraźnie wzrasta; zjawisko to było wcześniej odnotowane w Niemczech (WIŚNIOWSKI 2004).”

W kolejnej pracy – “Stanowiska nęka świerszczojada Sphex funerarius (Gussakowskij 1934) (Hymenoptera: Sphecidae) na Pojezierzu Mazurskim” (2014) M.Szymkiewicz i E.Szymkiewicz opisują trzy nowe stanowiska tej błonkówki na terenie leśnictwa Biała Góra, poligonu Orzysz oraz miejscowości Szuć.

Do tej pory nie było doniesień (a przynajmniej ja takich nie znalazłem) o występowaniu Sphex funerarius w okolicach Łodzi, wygląda więc na to, że moje obserwacje są pierwszymi tego rodzaju.

sphex7 sphex2 sphex4

Nęk świerszczojad (Sphex funerarius) jest dużym przedstawicielem grzebaczowatych (Sphecidae), mierzącym od 16 do 25 mm (samice) i 15 do 19 mm (samce). Owady te podobne są do przedstawicieli rodzaju Podalonia, ale większe i przede wszystkim mniej wysmukłe od nich. Cechą charakterystyczną są zabarwione na kolor rdzawobrązowy odnóża samic. Nęki zamieszkują rejony piaszczyste i nasłonecznione. Dorosłe osobniki żerują na kwiatach, natomiast larwy są mięsożerne. Samica nęka wykopuje gniazdo z kilkoma komorami. W każdej komorze składa sparaliżowanego przedstawiciele prostoskrzydłych i składa jajo. Larwa wykluwa się po trzech dniach, po osiemnastu jest w pełni wyrośnięta.

sphex5 sphex6 sphex1

Po tej dawce informacji naukowych pora na moje własne odczucia. Nęka nie widziałem nigdy w życiu – aż do poprzedniej soboty. Robiłem zdjęcia owadów żerujących na mikołajku i w pewnym momencie zauważyłem coś, co przypominało większą szczerklinę piaskową (Ammophila Sabulosa). Byłem pewien, że to nie ona, ale nie wiedziałem, co konkretnie sfotografowałem. Po powrocie do domu poszperałem w książkach i sieci i doszedłem do wniosku, że to chyba nęk. Informację tę potwierdzili członkowie Forum Entomologicznego. Ponieważ wiedziałem, jak rzadkiego owada spotkałem, postanowiłem powtórzyć obserwacje w najbliższym czasie. Dzisiaj również poszedłem do Łódzkiego Ogrodu Botanicznego i spędziłem dwie pracowite godziny nad stanowiskiem z mikołajkiem. W tym czasie widziałem nęki czterokrotnie, w tym dwa osobniki jednocześnie, co dowodzi, że zeszłotygoniowa obserwacja nie była czystym przypadkiem. Wygląda na to, że owady te powiększają zasięg występowania. Oczywiście apetyt rośnie w miarę jedzenia – teraz moim celem jest znalezienie miejsca gniazdowania. Zrobienie zdjęcia samicy z ofiarą było by dla mnie prawdziwą gratką. Żartuję oczywiście – sam fakt spotkania tego rzadkiego gatunku i udokumentowania jego występowania wieloma zdjęciami jest dla mnie dostateczną nagrodą. Mam nadzieję, że nęki zadomowią się na dłużej i jeszcze nie raz będę mógł je podziwiać.

Na zakończenie dodam jeszcze, że dzisiaj pobiłem wszelkie rekordy. Wisiałem kilka godzin nad tymi mikołajkami w pozycji “skłon w przód z wypiętym tyłkiem i naprężonymi mięśniami łydek”. Zrobiłem 750 zdjęć, z czego większość okazała się akceptowalna. Ale najważniejsze jest to, że spotkałem dziesiątki gatunków, z których kilka jest naprawdę wyjątkowo ciekawych. Ale o nich napiszę już kiedy indziej.

sp1 sphex3 sp2

  7 komentarzy to “Sphex funerarius”

  1. Jestem pełna podziwu dla tych, którzy wymyślają nazwy owadów!

  2. Nazwa brzmi dosc okrutnie, bo raczej lubie swierszcze zywe… gratuluje odkrycia i…mocnych miesni lydek 🙂

  3. Gratulacje! Mam nadzieję, że nie poprzestaniesz na blogu i opublikujesz to w jakimś czasopiśmie naukowym! PS. Skąd taka nazwa “NĘK”?

    • Z nazwami to ciężko nieraz odkryć co autor miał na myśli 🙂 Czemu nęk? Może dlatego, że nęka te biedne prostoskrzydłe? Przez chwilę zastanowiłem się nad ptakami – jestem w stanie określić jedynie, czemu kukułka to kukułka. Ale taki na przykład bocian? Albo wróbel?

  4. Nęk na pewno dlatego, że nęka. Niby znam tę nazwę, ale nawet w głowie mi nie postało, że normalny człowiek może takie stworzenie spotkać. A tymczasem, patrzcie ludzie i podziwiajcie… jednak może. 🙂
    Mięśni łydek też gratuluję. 😀

  5. Nęk świerszczojad pojawił się w tym roku w moim ogrodzie. Kopał norkę w szczelinach chodnika . Zaobserwowałam dwa osobniki jednocześnie. Stanowisko znajduje się w Nędzy woj śląskie. Został uwietrzniony na zdjęciach i filmiku.

  6. […] sezonu jest oczywiście nęk świerszczojad (Sphex funerarius), którego dokładnie opisałem tutaj. W tym przypadku można mówić o prawdziwym odkryciu, ponieważ odnotowałem istnienie tego […]

Sorry, the comment form is closed at this time.